Yas Süreci Nedir? Kaybın ve Kabullenmenin Süreci

Yas süreci nedir? 

Birini kaybetmek, sadece onun fiziksel olarak artık bu dünyada olmaması demek değildir. Asıl zorluk, onun bir daha asla yanımızda olmayacak olmasıdır. Elini uzattığında boşluğa dokunmak, hayatın birdenbire “öncesi” ve “sonrası” olarak ikiye ayrılmasıdır.

Yas Tutmanın Evreleri 

Yas süreci çoğunlukla sessiz ve içe dönük bir şekilde başlar. Ölümün ani ve gürültülü varlığından farklı olarak, yasın acısı ruhumuzun derinliklerinde yavaş yavaş yer eder. Psikiyatri öncüsü Elisabeth Kübler Ross, yasın bu karmaşık duygusal süreçlerini beş evrede açıklamıştır:

• İnkâr

• Öfke

• Pazarlık

• Depresyon

• Kabullenme

  
  

Bu evreler, çoğu zaman bir yol gibi anlatılır: başla, geç, var. Oysa yas böyle işlemez. Yasın evreleri bir yol haritası değil de daha çok dalgalı bir denizdeki gelgitler gibidir. Gelir, vurur, çekilir, geri gelir. Tam karaya ulaştığını sanırsın, hatırladığın bir cümle, bir koku, bir hatırayla bir dalga daha geriye gidersin. Zamanla yüzmeyi öğrenirsin tabi, o suda nefes alabilmeyi. Ama o deniz her zaman dalgalarıyla beraber oradadır. Bir parçası olursun dalgaların.

Kaybı ilk duyduğunda inkâr duygusu genellikle yoğundur; gerçekliğin farkına varmak zordur, zihnin bir anlamda bu gerçekle yüzleşmeye karşı bir direnç gösterir. Ancak öfke de hemen onu takip eder; bazen kendinize, bazen zamana, bazen hayatın adaletsizliğine karşı yoğun bir kızgınlık hissedebilirsin. Bu öfke, aslında acının başka bir yüzüdür ve çoğu zaman yaşanması gereken doğal bir tepkidir. 

Pazarlık evresi, genellikle içsel sorgulamalarla ve ‘keşke’ cümleleriyle kendini gösterir. Geçmişe bakar, “keşke daha farklı davransaydım” ya da “belki bunu yapmasaydım” gibi düşüncelerle zaman içinde geriye dönme arzusu yaşarsın. Ancak ne yazık ki yas süreci, zamanı geri döndürmez; bu evre, yaşadığın kaybı anlamlandırma çabanın yalnızca bir parçasıdır.

Depresyon ise yasın en ağır evresi diyebiliriz. Bu dönemde kendini toplumdan izole hissedebilirsin, enerjin düşer, hayattan aldığın zevk azalır. Çevrende olup bitenlere karşı ilgisizlik, derin bir hüzün ve yalnızlık hissi hakimdir. Burada, kaybın kalıcı olduğunu ve artık ne hayatın ne de kendinin bir daha eskisi gibi olamayacağını kabul etmeye başlarsın.

Kabullenme ise sürecin son noktası olarak görülse de, bu her zaman “her şey yoluna girdi” anlamına gelmez. Kabullenmek, acının yok olması değil, onunla yaşamayı öğrenmek demektir. Acı, özlem ve anılar hayatın bir parçası haline gelir. Artık kaybın etkisiyle başa çıkabilecek güce ve anlayışa ulaşmayı başarmış olursun.

Her insan yasını farklı şekilde tutar. Kimi ağlar, kimi susar. Kimi duygularını paylaşmak, kaybettiği kişiyi anmak, fotoğraflarına bakmak isterken kimisi de konuşmak istemez çünkü adlandıramaz yaşadıklarını. Kimileri okur, dinler, ne hissettiğini ne yaşadığını anlamaya çalışır. Bazıları ise sadece bir süre öylece durur; hiçbir şey yapmadan hayatı durdurmak isterler. 

Bunların hepsi yasın farklı ama doğal birer parçasıdır çünkü yas tutmanın tek bir yolu yoktur. 

Herkesin baş etme şekli kendine özgüdür. Bazen dışarıdan belli olmasa da içeride büyük bir mücadele vardır. Bir başkasının gözyaşı kadar görünür olmasa da sessizlik de büyük bir baş etme mücadelesidir.

Kaybın ardından hayat devam eder, biz ise acısı ve anılarıyla birlikte var olmaya devam ederiz. Bu yüzden yas sürecinde kendine karşı sabırlı olmak, duygularını kabul etmek ve gerektiğinde destek almak önemlidir. Zamanla bu karmaşık duygularla yaşamayı öğrenmek, kaybın hayatınızda yeni bir yer edinmesini sağlar.

Yas, kaybettiğimizle bağımızı koparmak değil; o bağı hatırlayarak, onunla birlikte yeni bir hayat kurmaktır.

Yas Süreci Hakkında Bazı Hap Bilgiler:

• Yas süreci doğal bir tepkidir ve süresi kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. 

• Çocuklarla ölüm ve yas hakkında açık ve dürüst bir şekilde konuşmak, onların bu süreci daha sağlıklı bir şekilde atlatmalarına yardımcı olur.

• Yas sürecinde konsantrasyon ve karar verme zorluğu, sürekli kaybetmeyi düşünme ve unutkanlık görülebilir.