Kediler ve Şizofreni: Toksoplazma Gondii

Kediler; sadık dostlarımız, kimi zaman mistik canlılar olarak, kimi zamanlar ise şizofreniye dahi neden olabilecek toksoplazma isimli bir parazitin taşıyıcısı olarak görülmüşler ve son yıllarda bilim insanlarının araştırma konusu olmuşlar. Peki, gerçekten kedilerden bulaşan hastalıklar psikolojik sağlığımızı tehdit edebilir mi? Toksoplazma belirtileri nelerdir? Ve en önemlisi, kediler ve şizofreni arasındaki ilişki nedir? İşte gerçekler.

Toksoplazma Nedir, Nasıl Bulaşır ve Semptomları Nelerdir?

Toksoplazma gondii, oldukça yaygın bir parazit. Ana konağı da kediler. Bu parazit, kedinizin bağırsaklarında çoğalır ve dışkısı yoluyla şu şekillerde çevreye yayılabilir:

• Enfekte kedi dışkısıyla doğrudan bir temas

• Enfekte kedi dışkısıyla kirlenmiş bir su veya yiyecek tüketimi

Bu parazit bağışıklık sistemi güçlü olan insanlarda ciddi semptomlara yol açmaz, hatta çoğu insan enfekte olduğunu bile anlamaz ancak gebelerde ve bağışıklık sistemi zayıf kişilerde aşağıdaki riskleri oluşturabilir:

• Grip benzeri semptomlar (ateş, halsizlik, kas ağrıları)

• Lenf bezlerinde şişlik

• Göz enfeksiyonları ve bulanık görme

• Organ hasarı

  
  

  Vücut, genellikle paraziti kontrol altına alır ancak bazı durumlarda bu parazit beyne bile yerleşebilir. İşte tam da bu noktada, bilim insanlarının sorduğu önemli bir soruya cevap aranıyor: Beyne yerleşmiş toksoplazma gondii, psikiyatrik hastalıklara yol açabilir mi?

  
  

  

  
  

  Toksoplazma ve Beyin

  Toksoplazma, beynimizde pek de misafirperver olmayan bir parazit ve beyin sağlığı üzerindeki etkileri oldukça şaşırtıcı:

  1. Dopamin Bombası: Dopamin, beynimizin ödül mekanizmasını yöneten bir kimyasaldır ve fazlası şizofreni ile ilişkilendirilir. Toksoplazma adeta bu kimyasalı normalden fazla mesai yapmaya zorlar, beyin kimyasallarıyla oynayarak dopamin üretimini artıran enzimler salgılar.

  2. Duygu ve Davranışlar: Şizofreni, duygusal tepkiler, sosyal ilişkiler ve davranışlarda bozulmalar ile karakterizedir. Toksoplazma, beynin hipokampus, amigdala ve striatum gibi alanlarında bu işlevleri değiştirerek beynin duygusal kontrolünü bozabilir. Örneğin, insanlar parazitten etkilendiğinde, sosyal açıdan daha çekingen ya da riskli davranışlar sergileyen bir hale gelebilirler. Şizofreni hastalarında benzer şekilde, sosyal geri çekilme, garip davranışlar ve duygusal yanıt bozuklukları sıklıkla görülür.

  3. Antikor: Antikorlar, bağışıklık sisteminin enfeksiyonları tanıyıp savunmaya geçmesini sağlayan proteinlerdir. Toksoplazma, vücutta antikor üretimini artırır ve araştırmacılar tarafından şizofreni hastalarında toksoplazma antikorlarının daha yüksek olduğu gözlemlenmiştir.

  Ancak; dikkat edilmesi gereken bir nokta var, araştırmalar ilişki bulmuş olsa da toksoplazmanın doğrudan şizofreniye neden olduğu kesin olarak kanıtlanmamıştır çünkü şizofreni, genetik yatkınlık, çevresel faktörler ve nörobiyolojik süreçlerin birleşmesiyle ortaya çıkan bir hastalıktır. Toksoplazma, bulmacada bir parça olabilir ama yapboz tamamlanmış değil. Öte yandan, kedilerin stresi azaltmaları, ve sosyal bağları güçlendirmeleri gibi faydaları bilimsel olarak kanıtlanmış durumda. 

  
  

  Toksoplazma Gondii ile İlgili Hap Bilgiler:

  • Şizofreni hastalarının kanında toksoplazmaya karşı üretilen antikorlar, sağlıklı bireylere göre %25-50 oranında daha yüksek bulunmuştur.

  • Fare deneylerinde toksoplazma ile enfekte olan hayvanların daha riskli ve korkusuz davranışlar sergilediği gözlemlenmiştir.

  • Toksoplazma taşıyan bireylerde depresyon, anksiyete ve obsesif-kompulsif bozukluk (OKB) gibi psikiyatrik rahatsızlıkların daha yaygın olduğu bulunmuştur.