Zihnin Sessiz Koruyucuları: Savunma Mekanizmaları

Hayatta karşılaştığımız zorlayıcı ve tehdit edici durumlarla başa çıkmak için bilinçdışımızda çeşitli yollar geliştiririz. Bu stratejilere savunma mekanizmaları denir ve psikanaliz kuramının önemli kavramlarından biridir. İlk kez Sigmund Freud tarafından 1894 yılında ortaya atılan “Savunma Psikonevrozları” şimdiki deyimiyle “Savunma Mekanizmaları”, insanın kaygı ile mücadelesini ve içsel çatışmalarından korunma yollarıdır.

Freud’a göre, kişilik üç temel yapıdan oluşur:

-İd, doğuştan gelen ve bilinçdışında yer alan içgüdüsel istekleri temsil eder; ihtiyaçların hemen o anda karşılanmasını arzular.

-Süperego, toplumun ahlaki ve etik değerlerini içselleştirir, vicdani bir rehber olarak bizimle beraber hareket eder. Bazen “ahlak polisi” rolü kestiği de olur.

-Ego, bu iki uç arasında denge kurmaya çalışan dengeci bilinçli yapıdır.

İd’in içsel dürtüleri ile süperegonun katı ahlaki kuralları arasında çatışmalar yaşandığında, ego devreye girerek kişiyi bu içsel çatışmanın olası etkilerinden korumaya çalışır. İşte bu noktada savunma mekanizmaları devreye girer ve kişinin bilinç düzeyinde fark etmeden bu mekanizmalar kullanılarak kaygıların yönetilmesi sağlanır.

Günlük hayatımızda farkında olmadan sıkça başvurduğumuz bazı savunma mekanizmalarının bazıları şunlardır:

-İnkâr: Gerçekliği reddederek tehdit edici bir durumun farkına varmaktan kaçınmaktır. Örneğin, sevdiği birini kaybeden birinin bir süre bu gerçeği kabullenmek istememesi.

-Değersizleştirme: Olayları önemsiz gibi göstererek kendini koruma çabasıdır.

Örneğin, kötü geçen bir sınav sonrası, “Bu sınav zaten önemli değildi” demek.

-Yer Değiştirme: Asıl amaçlanan duyguların başka birine aktarılmasıdır.

Örneğin, iş yerinde patronuna sinirlenen bir kişinin bu öfkeyi ailesine yöneltmesi.

Bu tür mekanizmalar, kısa vadede kişinin kendini korumasına yardımcı olurken, uzun vadede duygusal sorunların birikmesine ve sağlıksız ilişkilere yol açabilir. Sürekli ve farkında olmadan kullanıldığında, bu savunmalar gerçek problemlerle yüzleşmeyi engeller, duygusal sorunların bastırılmasına ve dolayısıyla sağlıksız ilişkilere sebep olabilir.

Zorlayıcı durumlarda bu mekanizmaların bilinçdışı desteğini hissetsek de, uzun vadeli psikolojik sağlık için bu süreçlerin farkında olmak ve gerekirse daha sağlıklı stratejiler geliştirmek kritik önem taşır. Savunma mekanizmalarını doğru şekilde kullanarak hayata daha güçlü ve dengeli bir şekilde devam edebiliriz. Hangi savunma mekanizmalarını daha sık kullandığınızı gözlemleyip bu mekanizmaların neden ve ne zamanlarda ortaya çıktıklarını araştırmak, kendinizi tanıma yolculuğunuzda size oldukça yardımcı olacaktır.

Savunma Mekanizmaları hakkında birkaç hap bilgi:

Şakaya vurmak da bir savunma mekanizmasıdır. Örnek olarak travmalarından gülerek bahseden kişileri verebiliriz. Gülerek konunun gericiliğini azaltıyor ve anlık olarak o derin duyguyu yaşamaktan korunmuş oluyor.
Sürekli olarak başkalarının dış görünüşünü eleştiren bir kişi, aslında kendi görünüşüyle ilgili güvensizlikler yaşıyor olabilir. Bu şekilde, kendi içsel meselelerini başkalarına yansıtarak onlardan uzak durmaya çalışır.
Aşırı yeme problemi yaşarken "Benim metabolizmam çok yavaş, bu yüzden kilo alıyorum" demek bir “rasyonalizasyon”, savunma mekanizmasıdır.
Freud’a göre en etkili savunma mekanizması “Bastırma” dır. Mesela bir kişi çocukluğunda büyük bir travma yaşadığında bu anıyı bilinç dışına iterek anlık etkisinden kurtulur fakat bu bastırılan anı bilinçaltında kalır ve bazen rüyalar veya dil sürçmeleriyle ortaya çıkabilir.

Kaynakça

Akpınarlı, A. C. (n.d.). Savunma Mekanizmaları – Uzman Psikolog Aylin Cengiz Akpınarlı. Uzman Psikolog Aylin Cengiz Akpınarlı. https://aylinakpinarli.com/savunma-mekanizmalari/

Psikolog Afra İşler. (2024, March 8). İçimizdeki İglolar: Psikolojik Savunma Mekanizmaları. Hiwell; Hiwell Online Terapi ve Psikolojik Danışmanlık. https://www.hiwellapp.com/blog/savunma-mekanizmalari

-Fotoğraf, Bilgi:

Zihnin Sessiz Koruyucuları: Savunma Mekanizmaları

Son Yazılar

Comments