Bir Yok Oluş Hikayesi: Orta Sınıf

‘Orta sınıf eridi, orta direk yok oldu’ gibi haberleri son birkaç yılda sıklıkla duyuyoruz. Orta sınıfın yok olma hikayesine önce orta sınıfı tanıyarak başlayalım. 

Orta sınıf, toplumda ekonomik olarak en çok kazanan 3, 4, 5 ve 6. kişilerdir. Hayatın çoğu yerinde veriler normal dağılım özelliği gösterdiği için orta sınıf, toplumun en geniş kesimidir. Özellikle 2000’li yılların başında, sıcak para ile yabancı sermayenin ülkeye yüksek yoğunlukla girişi ve dövizin olduğundan daha düşük tutulması orta sınıf için bir “Lale Devri” dönemiydi. Yıllar sonra acılarını fazlasıyla hissettirecek bu dönem, beyaz yakalıları ve orta sınıfı, olduğundan üst bir sınıfta ya da kurumlar için oldukça önemli kişi pozisyonunda, yüksek değerli çalışan oldukları yanılsamasına itti. 

Evet, gelirler yüksekti. Yazları tatile gidiliyor, çocuklar özel okullara gönderiliyordu ancak bunlar emek gücüne dayanan, iş kaybedildiğinde sona erecek “konforlar” idi.

Peki insanlar hala çalışmaya devam ediyorken neden orta sınıf yok oldu?

Sebep oldukça basit: Artık Türkiye’de zenginlik emek gücü ya da ücret ile artmıyor. Yatırımlar ve mirasla  zaten parası olan toplumun 1 ve 2. kişileri;  kira gelirleri, KKM, mevduat, gayrimenkul gibi yatırım araçları ile servetelerini parabolik bir şekilde arttırabiliyorlar. Geriye kalan, 1 ve 2. olmayan, insanlar ise ekonomik olarak birbirlerine yaklaşıyorlar. Bu yaklaşma yeri ise oldukça dramatik: Asgari ücret!

İstihdamın artmaması ve pozisyonlar için rekabet ve işgücü piyasalarını aşağı doğru çekerken içinde bulunulan enflasyon girdabı da sadece patron ve işverene yarayan bir canavar haline geliyor. 

Enflasyona değinmişken orta sınıfın giderlerini de göz ardı edemeyiz. Barınma sorunu ile meydana gelen fahiş kira sorunu zaten orta sınıfın gelirinin ciddi bir kısmını tüketirken Türkiye'de %50'yi geçen dolaylı vergiler nedeniyle de herhangi bir ürüne ulaşmak giderek zorlaşıyor. Hükümetlerin vergiyi kimden aldığı, piyasada her şeyin fiyatı üzerinde doğrudan bir baskı oluşturur. Dolaylı vergiler, tüketim üzerinden alınan vergiler olduğu için en büyük vergi yükü de yine orta sınıfa düşmekte.

Ekonomik göstergeler ve finans tarihi; istihdamın daralması, enflasyon ve iş bulmak için artan rekabetin, günün sonunda herkesin kazancını asgari ücrete yaklaştıracağını göstermektedir.

Kısaca orta sınıfın erimesinin sonuçlarını ve çözüm yollarını inceleyelim

Orta sınıf eridikçe:

- Doğum oranı düşer.

- Popülist politikalar yükselir.

- Konut krizi derinleşir.

- Yaşlı nüfus artar.

- Cinsiyet eşitsizliği ve toplumsal krizler büyür.

Peki çözüm ne ?

İçinde oldukça fazla parametre barındıran bu gelir adaletsizliği sorunu hiçbir zaman kendi kendine çözülmedi. Burada belli bir toplumsal tepki ve hareket ile birlikte siyasi irade göstermek gerekir. Sendikalaşma ve çalışma güvenceleri, yeni istihdam alanlarının teşviği, örgütlü mücadele bu alanda çözüme giden en önemli basamaklardan olacaktır. 

Orta sınıf hakkında hap bilgiler

- Orta sınıf, popüler kültürün en büyük tüketicisi ve üreticisidir. Hollywood filmleri, Netflix dizileri, kitlesel moda akımları ve sosyal medya trendleri genellikle orta sınıfın talepleri doğrultusunda şekillenir.

- Orta sınıf, reklamcılığın ve tüketim kültürünün ana hedefidir. "Orta sınıf tuzağı" diye adlandırılan kavram, insanların statülerini korumak veya yükseltmek için krediyle lüks harcamalar yapmalarını ifade eder.