Gıdalardaki Gizli Tehlike: Pestisit

Pestisitler, tarımda mahsulleri zararlı canlılardan korumak amacıyla yaygın şekilde kullanılır. Ancak bu kimyasallar, doğru şekilde kullanılmadıklarında insan sağlığı üzerinde ciddi riskler oluşturabilir. Özellikle bazı pestisitler kanserojen etkiler gösterebilirken, bazıları da sinir sistemini olumsuz etkileyebilir. 

Pestisitler, genel olarak beş ana gruba ayrılır:

-Herbisitler: Yabancı otları öldürmek için kullanılır.

-İnsektisitler: Zararlı böcekleri hedef alır.

-Fungisitler: Mantar ve küfleri önler.

-Rodentisitler: Kemirgenleri (fare ve sıçan gibi) kontrol etmek için kullanılır.

-Akarisitler: Keneler ve akarlarla mücadelede kullanılır.

Türkiye’de, 2022 yılında tarım ilacı kullanımı, 2021’e göre %4,5 artarak 55.374 ton seviyesine ulaşmıştır. 2006 yılında 45 bin ton olan pestisit kullanımı, 2020 yılına gelindiğinde %17,7 oranında artarak 53 bin ton olmuştur. Bölgesel olarak incelendiğinde, Akdeniz Bölgesi %28’lik kullanım oranıyla en yüksek pestisit kullanımına sahip bölgedir. Akdeniz’i sırasıyla Ege ve Marmara bölgeleri takip etmektedir. Türkiye’de en fazla pestisit kullanılan iller arasında Antalya, Manisa ve Adana öne çıkmaktadır.

Pestisitlerin insan sağlığına etkileri üzerine yapılan araştırmalar, bu kimyasalların kısa ve uzun vadeli sağlık riskleri taşıdığını göstermektedir. Sebze ve meyveler üzerindeki kalıntılar uzun vadede düşük dozda bile olsa sağlığımıza ciddi zararlar verebilir. Genetik bozulmalar, doğumsal anomaliler, sinir sistemi hasarları ve kanser gibi hastalıklar, pestisitlerin yol açabileceği sağlık problemlerinden sadece bazılarıdır. Bu nedenle, pestisitlerin zararlarından kaçınmak için özellikle çiğ olarak tüketilen sebze ve meyvelerde pestisit kalıntılarını temizlemek büyük önem taşır.

Gıdalardaki pestisit kalıntılarını temizlemek için sadece musluk suyu ile yıkamak, bazı kimyasal kalıntıları temizlese de yeterli değildir. Sirke, limon suyu veya karbonatlı su gibi alternatif temizleme yöntemleri ve yumuşak bir fırçayla ovma gibi ek önlemler, pestisitleri musluk suyundan daha etkili şekilde azaltır. Ayrıca, 2022 yılında Harran Üniversitesi'nde yapılan bir tez araştırmasında, asidik özellikteki sirke ve limon suyunun, bazik özellikteki karbonatlı çözeltilere kıyasla pestisit kalıntılarının giderilmesinde daha etkili olduğu tespit edilmiştir. Yıkama işleminin ardından sebzeleri iyice durulamak gerekir. Ancak, pestisit türüne göre temizlik yöntemi değiştiği için tamamen arındırmak her zaman mümkün olmayabilir. Yine de doğru yöntemi seçerek kalıntıları büyük ölçüde azaltmak mümkün.

Peki hangi gıdalarda daha fazla pestisit bulunur?

Elma, üzüm, biber ve şeftali gibi ince kabuklu meyve ve sebzeler yüksek pestisit kalıntısı içerebilir. Organik ürünleri tercih etmek ve kalın kabuklu meyve ve sebzeleri soyarak tüketmek de sağlığımızı korumak için alabileceğimiz önemli adımlardandır.

Pestisit Hakkında Hap Bilgiler

- Çilek ve ıspanak, tarım ilaçlarına en çok maruz kalan ürünlerdendir.

- Bir tarlaya dökülen pestisit, sadece toprağa değil, yıllar içinde içtiğimiz suya kadar ulaşabilir.

- Akdeniz Bölgesi'nde pestisit kullanımı oldukça yüksektir. Hatta bu kullanım, dünya ortalamasının da üstündedir.

Kaynakça

• Suyabatmaz, A. M. (2022). Pestisit kalıntılarının giderilmesinde ultrases destekli farklı yıkama yöntemlerinin etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Şanlıurfa. http://acikerisim.harran.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11513/3109/1/762238.pdf

• ÖZERCAN, B., & TAŞCI, R. (2022). Investigation of Pesticide Use in Türkiye in Terms of Provinces, Regions and Pesticide Groups. Ziraat Mühendisliği. https://doi.org/10.33724/zm.1120599

• Pestisitler: İlaç Değil Zehir. (2018). Zehirsizsofralar.org. https://zehirsizsofralar.org/pestisitler-ilac-degil-zehir/